"Collega-bestuurders helpen je verder en houden je scherp”

Het traject Collegiale Bestuurlijke Visitatie

Sinds 2015 faciliteert de VO-academie de Collegiale Bestuurlijke Visitaties, gestructureerde bezoeken van bestuurders aan collega-bestuurders. Inmiddels hebben er meer dan 60 besturen meegedaan. Tijdens de afgelopen ALV van de VO-raad deed Kees Elsinga, voorzitter Stichting Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio, een oproep aan de andere bestuurders om ook mee te doen. Waarom is voor Elsinga collegiale visitatie een belangrijk onderdeel van zijn professionalisering? 
 

De bestuurder legt de basis voor de hele organisatie 

“In zijn boek Bassisme legt Guilan van Maanen uit dat een goede leider geen eerste viool speelt of dirigent is. Een leider is de bastoon, de basis van de harmonie. Is de bas niet goed dan komt er van harmonieuze muziek niets terecht. De school bestaat uit heel veel melodielijnen; als bestuurder zorg je dat die zuiver en helder kunnen klinken. 

Die bastoon hoor je niet altijd, maar als hij er niet is of niet goed, dan merk je dat in de hele organisatie. Dat betekent dat je als bestuurder een professional moet zijn. Natuurlijk, er zijn opleidingen, cursussen en boeken om het basisniveau van bestuurder te bereiken. 

Als je eenmaal op die positie zit is het vooral een kwestie van veel ervaring opdoen. Spiegelen met collega-bestuurders is dan enorm belangrijk.”
 

Collega-bestuurders helpen je verder…. 

“Als bestuurder word je door verschillende gremia binnen je organisatie scherp gehouden, zoals de medezeggenschapsraad en de raad van toezicht. Dat is heel erg waardevol; die feedback heb ik zeker nodig. Alleen, zij kijken met een bepaalde blik naar jouw functioneren. Mijn echte leermomenten vonden plaats tijdens gesprekken en intervisie met collega-bestuurders.  

Je zit op een positie met heel veel verbindingen, binnen en buiten de organisatie. Het is ook eenzaam in die zin dat je vaak de enige bestuurder bent. Collega’s kunnen je helpen een stap verder te zetten, bijvoorbeeld doordat je je eigen ervaringen kunt toetsen aan die van een ander. Doe ik het wel goed zo? Kan ik een ander aanpak kiezen?"  
 

…en houden je scherp 

“Blikvernauwing is, denk ik, een van de grootste valkuilen van de ervaren bestuurder. Ik ben nu zelf twintig jaar bestuurder bij verschillende organisaties geweest, ik heb veel meegemaakt. Regelmatig kom ik vergelijkbare situaties en dilemma’s tegen. Je kunt er dan voor kiezen om steeds dezelfde aanpak te kiezen. Maar elke situatie vraagt een nieuwe blik, daar ben je professional voor. Collega-bestuurders kunnen je helpen om kritisch naar jezelf kijken; daarmee voorkom je dat je in dezelfde patronen blijft hangen.  

Een aantal jaren geleden heb ik zelf een CBV-traject gedaan. Mijn opvatting was toen dat het een belangrijke opdracht van de bestuurder is om altijd in control te zijn. Totdat ik inzag dat loslaten en vertrouwen geven aan je directeuren minstens even belangrijk is. En beter voor iedereen. Dat inzicht is nog steeds erg waardevol voor mij, ik heb er dagelijks baat bij. Zoals ik al zei, ik probeer voor de basistoon te zorgen waarop de anderen hun muziek kunnen laten horen.” 
 

Tijd wordt als de grootste drempel ervaren 

“Naar aanleiding van mijn oproep tijdens de ALV kreeg ik veel reacties. Bestuurders zien het belang en de meerwaarde, maar….’het komt nu niet uit’. Dat is de opmerking die ik het meeste hoorde. En ik kan me dat goed voorstellen, CBV is geen cursus die je in een middag doet. Het is een intensief traject. Je maakt een zelfevaluatie, daar betrek je anderen in je omgeving bij. En het kost tijd om die te schrijven. 

Aan de andere kant, het levert je ook heel veel op. Het traject is helemaal op jou gericht. Op basis van de zelfreflectie formuleer je leervragen, daar gaan jij en je collega-bestuurders mee aan de slag. Wellicht is dat spannend, je gaat dingen horen die je misschien nog niet wist en die confronterend kunnen zijn. Dat hoort bij het leerproces van een professional, je wordt er alleen maar beter van. En alles gaat in de vertrouwelijkheid van de intervisiegroep. 

Bij OOZ (Openbaar onderwijs Zwolle en regio) hebben we sinds 2019 een nieuw strategisch beleidsplan. Dat plan gaan we halverwege evalueren, daar zetten we visitaties voor in. Ik denk dat het erg verrijkend kan zijn door niet alleen te kijken of je alle doelen hebt behaald, maar ook hoe de processen lopen en of je de juiste toon te pakken hebt. Het past prima in je PCDA-cyclus.” 
 

We hebben ons gecommitteerd 

“Vorig jaar hebben we als ALV ingestemd met de nieuwe governance code van de VO-raad. Daarin hebben we opgenomen dat elke bestuurder een CBV-traject doet. Het is natuurlijk geen afspraak die afgedwongen kan worden. Ik vind wel dat het getuigt van bestuurlijke professionaliteit om je aan die afspraken te houden. En om te zorgen dat je professionele kwaliteiten en standaarden excellent zijn. Mijn ervaring is de input en feedback van collega’s mij een betere bestuurder maken.” 
 

Wilt u meer informatie over CBV en weten wanneer de volgende tranche van start gaat? Neem dan een kijkje in ons aanbod of neem contact op met de VO-academie via info@vo-academie.nl.